Jarka treperava svetla aurore su zapravo sudari između električno naelektrisanih čestica sunca koje ulaze u Zemljinu atmosferu. Svetla se vide iznad magnetnih polova severne i južne hemisfere. Poznate su kao ‘Aurora borealis’ na severu i ‘Aurora australis’ na jugu.
Auroralni prikazi se pojavljuju u mnogim bojama, iako su bledo zelena i ružičasta najčešće. Prijavljene su nijanse crvene, žute, zelene, plave i ljubičaste. Svetla se pojavljuju u mnogim oblicima od mrlja ili rasutih oblaka svetlosti do traka, lukova, talasastih zavesa ili zraka koji osvetljavaju nebo zapanjujućim sjajem.

Šta uzrokuje polarno svetlo?

Severno svetlo je zapravo rezultat sudara gasovitih čestica u Zemljinoj atmosferi sa naelektrisanim česticama oslobođenim iz sunčeve atmosfere. Varijacije u boji su posledica vrste gasnih čestica koje se sudaraju. Najčešća auroralna boja, bledo žućkasto-zelena, proizvodi molekule kiseonika koji se nalaze oko 60 milja iznad zemlje. Retke, potpuno crvene aurore proizvode kiseonik na velikim visinama, na visinama do 200 milja. Azot proizvodi plavu ili ljubičasto-crvenu auroru.

Veza između severnog svetla i aktivnosti sunčevih pega se pretpostavlja još od 1880. godine. Zahvaljujući istraživanjima sprovedenim od 1950-ih, sada znamo da se elektroni i protoni sa Sunca oduvaju ka zemlji na ‘solarnom vetru’.

Temperatura iznad površine sunca je milioni stepena Celzijusa. Na ovoj temperaturi, sudari između molekula gasa su česti i eksplozivni. Slobodni elektroni i protoni se izbacuju iz sunčeve atmosfere rotacijom sunca i izlaze kroz rupe u magnetnom polju. Oduvane sunčevim vetrom ka zemlji, naelektrisane čestice se u velikoj meri odbijaju od Zemljinog magnetnog polja. Međutim, Zemljino magnetno polje je slabije na oba pola i stoga neke čestice ulaze u Zemljinu atmosferu i sudaraju se sa česticama gasa. Ovi sudari emituju svetlost koju doživljavamo kao plesna svetla severa (i juga).

Svetla Aurore se uglavnom prostiru od 80 kilometara do čak 640 kilometara iznad površine zemlje.

Gde je najbolje mesto za gledanje severnog svetla?

Severno svetlo se može videti na severnoj ili južnoj hemisferi, u ovalu nepravilnog oblika u centru svakog magnetnog pola. Svetla su poznata kao ‘Aurora borealis’ na severu i ‘Aurora australis’ na jugu. Naučnici su saznali da su u većini slučajeva severne i južne aurore slike poput ogledala koje se pojavljuju u isto vreme, sličnih oblika i boja.

Pošto se fenomen dešava u blizini magnetnih polova, severna svetla su viđena čak na jugu do Nju Orleansa na zapadnoj hemisferi, dok slične lokacije na istoku nikada ne doživljavaju misteriozna svetla. Međutim, najbolja mesta za posmatranje svetla (u Severnoj Americi) su severozapadni delovi Kanade, posebno Jukon, Nunavut, severozapadne teritorije i Aljaska. Auroralni prikazi se takođe mogu videti iznad južnog vrha Grenlanda i Islanda, severne obale Norveške i nad priobalnim vodama severno od Sibira. Južne aurore se ne vide često jer su koncentrisane u prstenu oko Antarktika i južnog Indijskog okeana.

Područja koja nisu podložna ‘svetlosnom zagađenju’ su najbolja mesta za praćenje svetla. Područja na severu, u manjim zajednicama, obično su najbolja.

Kada je najbolje vreme za gledanje aurorala?

Istraživači su takođe otkrili da je auroralna aktivnost ciklična i dostiže vrhunac otprilike svakih 11 godina. Zima na severu je uglavnom dobra sezona za gledanje svetla. Dugi periodi mraka i učestalost vedrih noći pružaju mnoge dobre prilike za gledanje auroralnih prikaza. Obično je najbolje vreme noći za posmatranje auroralnih u lokalnu ponoć, u vedrim noćima.

Legende o svetlima

„Aurora borealis“, svetla severne hemisfere, znači „zora severa“. „Aurora australis“ znači „zora juga“. U rimskim mitovima, Aurora je bila boginja zore. Mnoge kulturne grupe imaju legende o svetlima. U srednjem veku, pojavljivanje auroralnih prikaza smatralo se predznakom rata ili gladi. Maori sa Novog Zelanda su sa mnogim stanovnicima severne Evrope i Severne Amerike delili verovanje da su svetla odraz baklji ili logorskih vatri.

Indijanci Menominee iz Viskonsina verovali su da svetla ukazuju na lokaciju manabai’voka tj. divova koji su bili duhovi velikih lovaca i ribara. Inuiti sa Aljaske verovali su da su svetla duhovi životinja koje su lovili: foka, lososa, jelena i kitova beluga. Drugi aboridžinski narodi verovali su da su svetla duhovi njihovih predaka.